Tomi-14 pisze: ↑02 kwie 2020, 20:05
30 pazdziernik 1930 rok i nadal w planie moneta 2 zl proby 500.Zagadka w jakim celu zostalo to rozporzadzenie liczace tylko 3 punkty wydane?Wchodzi w zycie w dniu ogloszenia podpowiedz 1.I kiedy zostalo zmienione? podpowiedz 2.
Totalny brak zrozumienia.
Obowiązujące przepisy to 2 zł próby 500. Dotychczasowe z 1924 i 1925 miały być tylko przejściowo w obiegu do czasu wybicia nowych.
Podobnie jak ze złotówkami wycofano 10.000.000 szt. w 1928 roku na potrzeby bicia 5-cio złotówek, następnie wstrzymano wycofywanie do momentu wybicia odpowiedniej ilości złotówek z niklu.
Sprawa srebrnych pięciozłotówek I-szej emisji.
Próbując określić ilość monet pięciozłotowych I-szej emisji wykonanych lub zakupionych za granicą, nie możemy tego wykonać w oderwaniu od sytuacji ekonomiczno-finansowej zachodzącej w tym okresie.
Musimy mieć świadomość tego, że bilon przekazany do Banku Polskiego nie trafiał w całości do obiegu, lecz pozostawał w części nie wypuszczonej do obiegu jako depozyt w Banku Polskim. W zależności od potrzeb cześć depozytu mogła zostać odkupiona przez Bank Polski i przejęta do zapasu polskich monet w ramach dozwolonej wielkości.
Bilon w tym srebrny miał służyć do regulowania końcówek przy dokonywaniu płatności, przejściowo zastąpiony był państwowym pieniądzem papierowym, do którego wycofania rząd zobowiązał się ustawowo w 1927 roku. Wielkość emisji ograniczono do kwoty 320.000.000 zł przy czym miał stanowić tylko odsetek całego obiegu pieniężnego.
Zdrowy stosunek bilonu do bankowych biletów mających pokrycie miał oscylować pomiędzy 12% a 16%.
Kwota emisji skarbowej wprowadzonej do obiegu do sumy maksymalnej wielkości 320.000.000 zł zakładała wzrost obiegu do poziomu 3 miliardów złotych.
Do takiego poziomu nigdy nie doszło a zwiększanie obiegu emisji skarbowej nastąpiło tylko z powodu problemów finansowych w szczególności w roku 1931/32 gdzie nastąpił spadek całkowitego obiegu, który rekompensowano emisją skarbową, co mogło grozić podobnie jak w roku 1925 inflacją bilonową. Różnica polegała na tym ,że w roku 1925 zwiększano obieg papierowej emisji skarbowej bez pokrycia a w roku 1932 monetami srebrnymi dzięki temu m.in. nie doszło do inflacji bilonowej.
Poniżej przedstawiam porównanie wielkości i składu obiegu na koniec 1928 i 1929
Zauważamy , że procentowy wzrost obiegu pieniądza wyniósł 3,91 % natomiast wzrost obiegu emisji skarbowej 6,27 %.
W składzie obiegu bardziej znaczący przyrost nastąpił w emisji skarbowej co nie było pożądane.
W odcinkach 5-cio złotowych wzrost wyniósł prawie 20%. Przyczyną były znajdujące się jeszcze w obiegu 5-cio złotowe bilety zdawkowe, których nie udało się wycofać. Natomiast w roku 1930 zauważalne są już objawy kryzysu, nastąpiło skurczenie obiegu pieniężnego o ok.2 % proces ten postępował w kolejnych latach. W odcinkach 5-cio złotych nastąpiło znaczne skurczenie, wycofano prawie wszystkie bilety zdawkowe wprowadzono do obiegu wprawdzie dalsze pięciozłotówki srebrne jednak spadek obiegu nie pozwolił na wprowadzenie większej ilości dlatego pozostały w depozycie Banku Polskiego.
Jeszcze bardziej widoczne jest kurczenie się obiegu o -7% na koniec 1931 przy stagnacji emisji skarbowej w stosunku do 1930 oraz postępujące się kurczenie obiegu o kolejne -7 % na 31.08.1932 w stosunku do 1931 przy jednoczesnym wzroście emisji skarbowej , mającej zmniejszyć deficyt budżetu.
Plan stabilizacyjny jak wiadomo przewidywał wybicie 28 mln szt. srebrnych pięciozłotówek co miało nastąpić do końca 1930 roku. W listopadzie 1928 roku zawarty został kontrakt z królewską mennicą w Brukseli na dostawę 5.000.000 szt. monet oraz 5.000.000 szt. krążków monetarnych, a początkiem roku 1929 z królewską mennicą w Londynie na dostawę dalszych 5.000.000 szt. krążków monetarnych.
Z Banku Polskiego zakupiono 24 tony czystego srebra. Pozostałe srebro miało pochodzić z wycofywanych 1-złotówek, których wycofano w 1928 roku ok. 10.000.000 szt. Dalsze wycofywanie monet 1-złotowych na pewien czas wstrzymano do czasu wybicia odpowiedniej ilości niklowych 1-złotówek i zakupiono dodatkowo w Londynie 40 ton srebra monetarnego, które dostarczono do mennicy końcem czerwca 1929 roku. Wycofywanie monet dwuzłotowych i zastąpienie ich monetami niższej próby 500 zaplanowano na przełom 1930/1931 rok co miało być ostatnim etapem przystosowania obiegu pieniężnego do obowiązujących przepisów prawnych
Niewątpliwie przy analizie realizacji planu bicia monet srebrnych istotne są dwa podstawowe źródła:
1. Sprawozdania mennicy państwowej oraz,
2. Sprawozdania dyrektora US Mint zawierające informacje z całego świata dotyczące m.in. przerobu srebra na cele monetarne.
Ponieważ w przypadku pięciozłotówek szczególnie z okresu od 01.01.1928 do 31.12.1931 mamy ułatwioną analizę ze względu na produkcję tylko jednego nominału o tych samych parametrach monety srebrnej, w teorii zatem powinno wystarczyć nam sprawozdanie mennicy warszawskiej, jednak rzadkość publikowania sprawozdawczości przez mennicę warszawską mogło pozwolić na wprowadzanie pewnych korekt związanych ze zdarzeniami zaistniałymi w późniejszym czasie, który upłynął od raportowanego okresu do momentu sporządzenia sprawozdania.
Dla analizowanego okresu i monet wykorzystałem 2 sprawozdania.
2-gie za lata 1927-1930.03.31 jego przygotowanie zakończono 5.2.1931
3-cie jego przygotowanie zakończono 5.3.1935
Zdarzenia , które miały miejsce po 31.03.1930 do końca stycznia 1931 mogły mieć wpływ na sposób przedstawiania materiału liczbowego w sprawozdaniu kończącym okres 31.03.1930. podobnie w następnym sprawozdaniu gdzie okres analizowany jest jeszcze bardziej odległy od daty sporządzenia sprawozdania.
Zatem potrzebujemy innych źródeł, najpewniejszym byłoby źródło przedstawiające pewną ciągłość i publikowane z większą częstotliwością.
Niestety nie są to źródła prasowe, które wyrywkowo przedstawiają sytuację, wprowadzając często uproszczenia i przekłamania, niejednokrotnie wyrwane z kontekstu. Podobnie inne biuletyny, które analizują obieg pieniężny i co najwyżej jego skład w tym skarbowy, nic nie mówią jednak o ilościach wykonanych przez mennicę.
Postanowiłem zatem przeanalizować sprawozdania Dyrektora US Mint, gdyż sporządzane były z roczną regularnością dla interesującego nas okresu zawsze we wrześniu danego roku.
Przeanalizowałem m.in. sprawozdania z:
1. 1929 roku zawierające dane za rok kalendarzowy 1927 oraz 1928
2. 1930 roku zawierające dane za rok kalendarzowy 1928 oraz 1929
3. 1931 roku zawierające dane za rok kalendarzowy 1929 oraz 1930
4. 1932 roku zawierające dane za rok kalendarzowy 1930 oraz 1931
Analiza kolejnego roku nie może być precyzyjna gdyż w tym roku bito 4 rodzaje monet srebrnych (5 zł 1-szej i 2-giej emisji, 10 zł oraz 2 zł )
W pierwszym sprawozdaniu poza materiałem liczbowym przedstawionym przy omawianiu zużycia srebra w tym monetarnego w różnych krajach przedstawiono następujące informacje:
….Z wyjątkiem zakupu około 6 000 000 uncji dla Polski, w ciągu roku nie uruchomiono żadnych ważniejszych zamówień na srebro (monetarne w Europie). Ponadto niektóre inne zapotrzebowanie na srebro, takie jak produkcja talarów Marii Teresy przez Mennicę Wiedeńską na eksport do Arabii i Zatoki Perskiej, które w 1927 r. odgrywały ważną rolę w absorpcji dostępnych zasobów, z różnych powodów przestały funkcjonować w tym roku.
… Jak podano wcześniej, na początku grudnia (1928), polski rząd dokonał zakupu nieco ponad 6 000 000 uncji, o których była mowa. Większa część tego srebra została pozyskana z demonetyzowanych monet z Belgii, zmniejszając saldo zapasów w tym kraju.
W poniższym zestawieniu zebrałem wszystkie dostępne informacje zawarte w poszczególnych sprawozdaniach Dyrektora US Mint.
Dane te poddałem analizie i przeliczeniu sprawdzającemu, poniżej wyniki tej analizy
Wnioski:
Sprawozdanie Dyrektora US Mint przedstawiające dane za 1928 oraz 1929 powstało minimum 4 miesiące przed sporządzeniem sprawozdania dyrektora mennicy warszawskiej.
Zaraportowano w nich ilości wykonanych 5-cio złotówek na koniec 1929:
przez mennicę warszawską 12.220.000 szt.
oraz przez królewską mennicę w Belgii 5.490.000 szt. z czego dostarczonych do końca 1929 do Polski 3.150.000 szt.
Zaraportowano łącznie 15.370.000 szt. przedstawione również w zużyciu srebra monetarnego w uncjach troy (6.671.118 Oz) oraz wartości nominalne (76.530.000 zł).W kolejnych dwóch sprawozdaniach dyrektor US Mint podał w swoim sprawozdaniu wykonanie w 1930 oraz 1931 przez mennicę warszawską łącznie 7.194.400 szt. a przez królewska mennice w Belgii 6.850.000 szt. razem 14.444.400 szt. przy czym tylko za rok 1931 mamy znaczniejszą różnicę w pomiędzy ilością zużytego srebra monetarnego a wartością nominalna wybitych monet wynosząco około 175 tys. szt. monet 5-cio złotowych.
Nasuwa się kilka pytań:
1. Dlaczego mennica królewska w Belgii wykonała do końca 1929 roku 5.490.000 szt. o 490.000 szt. więcej aniżeli zakontraktowano?
2. Dlaczego dyrektor mennicy warszawskiej w drugim sprawozdaniu z działalności mennicy warszawskiej początkiem 1931 przestawił, że mennica warszawska wybiła do 31.03.1930 - 11.853.000 szt. czyli o w okresie dłuższym o 3 miesiące mniej niż na 31.12.1929 ?
3. Dlaczego w sprawozdaniu mennicy warszawskiej podano , że zużyto 4.788.775 szt. krążków skoro kontrakt zawarty w lutym 1929 roku opiewał na 5.000.000 szt.
Pomocna w dalszej analizie będzie informacja dotycząca monet 5-cio złotowych II emisji rocznik 1932, której według wszelkich informacji wybito w mennicy warszawskiej 4.000.000 szt. jednak według wielu doniesień 3.000.000 szt. wycofano i przetopiono zostawiając tylko 1.000.000 szt. wycofanie /likwidacja dotyczyła zatem 75% nakładu.
Wróćmy jednak wpierw do informacji prasowych z listopada 1929 mówiących o zleceniu wybicia przez mennicę 5 mln szt. srebrnych pięciozłotówek.
Według dostępnych informacji i dostępnych faktów, wcześniejsze zamówienia opiewały na 23 mln szt. więc było to ostatnie kończące zamówienie na wykonanie nakładu 28 mln szt. pięciozłotówek.
Zamówienia na 23 mln szt. :
1. Bruksela 5.000.000 szt. plus kolejne 5.000.000 szt.= 10.000.000 szt.
2. MW 8.000.000 szt. +5.000.000 szt. na krążkach z Londynu = 13.000.000 szt.
(ilości czystego srebra BP 24 t + 40 t= 64 t =85,3 t stopu +50 t stopu z 1 zł)
Według raportu Dyrektora US Mint wykonano
1. Bruksela 10.000.000 szt.
2. MW do końca 1929 : 12.220.000 szt.
3. MW do końca 1930: 4.597.200 szt.
4. Do pełnego nakładu 28.000.000 szt. brakowało 1.182.800 szt.
Według mojej oceny brakujące 1.182.800 miało być uzupełnione w ilości 1.000.000 szt. sztandarem,
wykonany został do marca 1931 pozostała ilość z raportu Dyrektora US Mint 1.597.200 szt. wykonanych w MW w 1931 roku dotyczy monet z rocznika 1930 oraz 1931, których ilość została powiększona o część zwróconych technicznie wadliwych monet rocznika 1928 a także część sztandaru.
Sprawozdania dyrektora Mennicy Warszawskiej uwzględniają już dokonane zwroty przed zamknięciem sprawozdania.
Henryk Tennbaum w swojej książce opisuje m.in sposób postępowania z bilonem nie puszczonym do obiegu od 31.03.1929 roku
i tak przykładowo na dzień 31.03.1931 w obiegu emisji skarbowej było ok. 240 mln zł a na FOSP 58 mln przejęte do zapasu przez Bank ok 19 mln co daje razem ok 318 mln zł
Buduj dalej nowe teorie i chyba musisz coś u siebie sprawdzić 
