Litzmannstadt Ghetto

[nowicjusz19]

Czy możecie polecić dobre opracowania "monet" Getta Łódzkiego?

[mmz]

https://www.google.com/url?sa=t&rct=j&q ... rDB5Yr0eEX

1. Tadeusz Pietrzyński, "Katalog i analiza monety getta łódzkiego", Katowice 1988, stron 23

2a. Guy Franquinet, "Litzmannstad... a chapter of German Monetary History", wydanie 1994, w języku angielskim, 87 stron

2b. Guy Franquinet, Hammer, Schoenawa, "Litzmannstadt - rozdział historii niemieckiego pieniądza", wydanie 2010, stron 163

3. Jacek Sarosiek, "Monety Getta Łódzkiego 1940-1944", Białystok 2012

4. Stanisław Bulkiewicz, "Pieniądz Getta Łódzkiego 1940-1944", Piła 1993

A które najlepsze? Nie wiem. Wydaje się, że Sarosieka i Franquineta. Nie mam tylko Pietrzyńskiego.

Mała uwaga. Monety Getta Łódzkiego należny rozpatrywać w kontekście sytuacji ekonomicznej i społecznej w Gettcie. Dlatego niezbędne są opracowania na podstawie danych z IPN. Tych monet było mało, tzn. na pewno mniej niż podają katalogi. Nie miały racji bycia z uwagi na brak obrotu towarowego w Gettcie. Jedzenie było na talony w zakładach pracy i w szkołach. Za pieniądze można było kupić jedzenie - odkupić za paskarskie ceny w setkach marek Getta, czyli banknoty mogły być w obiegu, ale nie monety. Pieniądze Getta służyły do wymiany dewiz (dolarów, funtów brytyjskich lub marek niemieckich) od Żydów z Europy Zachodniej i do odkupowania od nich dóbr luksusowych (futer, biżuterii). Czyli zaraz po wymianie można było tymi pieniędzmi palić w piecu.

Kiedyś sobie wyliczyłem na podstawie danych z IPN:
1. 10 fenigów 1942 (emisja I) - 5.000 szt., bicie 14.06-24.06.1942, a "Wielka Szpera" 5.09-12.09.1942
2. 10 fenigów 1942 (emisja II) - 5.000-10.000 szt. start bicia 8.12.1942, stop AM503
3. 10 marek 1943 - 42.500 szt., start bicia 27.12.1943
4. 5 marek 1943 - 75.000 szt., start bicia 23.02.1944
5. 20 marek 1943 - 20.000 szt., start bicia 22.07.1944
Ale to wyliczenia na podstawie wydajności tłoczarki i okresów wejścia danego nominału, czyli bez korekty odnośnie sytuacji w Gettcie. Prasa śrubowa 25T, wydajność 500 monet/dzień. Co ciekawe 20 marek 1943 ma datę 1943 a nie 1944, czyli rok bicia nie zgadza się z rokiem na monecie. Stąd można założyć, że wybite monety były monetami próbnymi i raczej nie do obiegu, a ich liczba nie mogła być zatem 20.000 sztuk (okresu do likwidacji Getta, bo wiadomo, że nie wybijali monet do dnia ostatniego transportu 29.08.1944, bo było by to bez sensu). Dodatkowo blacha pocięta w pasy i powykrawana w krążki była mniej warta niż surowiec niepocięty i niepowykrawany. A Niemcy byli bardzo oszczędni, bo wyliczali nawet ile kosztuje ich utrzymanie więźnia w obozie koncentracyjnym per dzień (bodajże 2,5RM). To samo 5 marek 1943 bita w 1944.

[nowicjusz19]

Dziękuję, zamierzam zgłębić temat.
Skąd takie cuda..
https://onebid.pl/pl/monety-getto-lodz- ... ne/943334

[mmz]

W lipcu 1944 Resorty, czyli zakłady pracy już nie pracowały. To na co komu te monety by były? Ludzie przychodzili do Resortów, aby dostać talon na jedzenie i ukryć się przed wywózką. A aluminium jest surowcem strategicznym i kto by pozwolił go tak marnować?

Dla porównania zdaje się największy nominał bity w III Rzeszy w aluminium - 50 fenigów 1939-1944. Reszta monet była bita w cynku: 10, 5, 1 fenig.
https://en.numista.com/catalogue/pieces1928.html
materiał: Aluminium
waga: 1,3 g
średnica: 22,7 mm
grubość: 1,55 mm

1 frank rządu Vichy 1942-1943, pozostałe monety: 50 centymów w Aluminium-Magnez, 20 i 10 centymów w cynku.
https://en.numista.com/catalogue/pieces18132.html
materiał: Aluminium-Magnez
waga: 1,6 g
średnica 23 mm
grubość: 1,85 mm

a tymczasem Getto:
10 fenigów 1942 średnica 19,1 mm; waga: 0,76g
5 marek 1943 średnica 22,7 mm; waga 1,03g Al-Mg, 1,57g Al
10 marek 1943 średnica 28,3 mm; waga 2,6g Al (cienki), 3,4g Al (gruby), 1,75g Al-Mg
20 marek 1943 średnica 33,45 mm, waga: 6,98g Al

[King_of_Dobermans]

No i jest jeszcze tajemnicze 5 (fenigów?) 1942. Uznawane powszechnie za nieznanego pochodzenia żeton, ale według jednej z hipotez nienotowana moneta próbna. Znane jest tylko kilka egzemplarzy; ostatni (ciężko uszkodzony) wylicytowano w 1942 za prawie 4 tys. zł: https://archiwum.allegro.pl/oferta/1581 ... t-poradnik

[mmz]

Te monety 5 fenigów, wg niektórych, to monety zdawkowe Resortów lub prywatna inicjatywa wspólnot, czy nawet pojedynczych sklepów (np. aby kupić świecę chanukową), zapewniając na początku działania Getta płynność finansową, czyli taki notgeld. Inni uważają to za fals na szkodę kolekcjonera. Czyli 5 fenigów, to moneta fantazyjna. Nawet nie żeton "ku pamięci" jak 5, 10, czy 20 marek. Jedyne co mogło chodzić w obiegu to te 10 fenigów, a reszta to ... żetony pamiątkowe w liczbie symbolicznej.

[nowicjusz19]

Ktoś dobija, chyba ten sam stempel, i dwa destrukty..

[mmz]

30 kwietnia 1940 r. podczas oficjalnego zamknięcia granic getta, niemiecki starosta rozporządzeniem znacznie poszerzył władzę Rumkowskiego. Praktycznie oddał mu pełnię władzy nad wszystkimi istotnymi dla mieszkańców getta zagadnieniami. Dokument ten mówił między innymi:

"Nadaję ci pełne uprawnienie do wykonania wszelkich czynności w celu zorganizowania regularnego życia społecznego w dzielnicy mieszkalnej Żydów. Szczególnie masz obowiązek utrzymania porządku w handlu, dostarczania żywności, rozporządzania siłą pracowniczą, utrzymania zdrowia publicznego i opieki społecznej. Masz w tym upoważnienie do wykorzystania wszelkich środków i wydawania rozporządzeń dla osiągnięcia celu, i egzekwowania ich siłą policji żydowskiej, która znajduje się pod twoim kierownictwem... ...jesteś uprawniony zapisywać i wysyłać wszystkich Żydów do zarządzonych prac bez wynagrodzenia.”


Tymczasem 6.07.1944 Resorty już NIE PRACOWAŁY. A wg niektórych (współczesnych) źródeł trzy tygodnie później (bo 22.07.1944) bili... monety 20 marek 1943. Kuriozum!!! Istne szaleństwo. Do dziś można te monety kupić na aukcjach renomowanych Antykwariatów. Szok, niedowierzanie, czarna rozpacz.

Na podstawie
https://www.yadvashem.org/education/oth ... story.html
Ale co oni tam wiedzą? Antykwarisze i autorzy katalogów wiedzą lepiej. IPN też się myli. Tylko katalogi aukcji, to jest prawda objawiona, kreacja historii.

Inna ciekawa sprawa to ... nazwa, bo wg Niemców to było .. "Litzmannstadt Ghetto", a tymczasem na monetach jest ... "Getto". Jedna literka "h", a jakże inaczej to wygląda.

PS. Zrzuty postów zachowałem , ku pamięci. Pozostałym też radzę. To jest wiedza ulotna.

[nowicjusz19]

Patrząc na monety z Getta, przepiękne stany zachowania MS itp., czy jest mi ktoś w stanie w logiczny sposób wytłumaczyć w jaki sposób przetrwały?
Rozumiem, monety obiegowe różne obszary jeden zapomniał, drugi znalazł, chowane ...
Ale Getto ? gdzie najważniejsze było przetrwanie kto o zdrowych zmysłach w tamtych czasach, gdzie śmierć czaiła się na każdym rogu myślałby o monetach ( w sensie trzymam nie wydam), gdzie Ludzie umierali z głodu
Jedyne co przychodzi mi do głowy, mennicze sztuki były prezentem dla dygnitarzy ( ale czy zachowało by się tyle MS'ów?
Ps, pamiętając jaki był obszar Getta

[mmz]

Lepiej Ci powiem... odbitki w srebrze i złocie. To czarny humor.

PS. Chlopak 19 lat zmarł z głodu, a pracował, chodził do szkoły i udzielał korepetycji z łaciny. Trzepał kasę Getta i miał jedzienie a umarł. Niech mu ktoś powie, że mógł płacić za chleb 600 marek Getta, dając monety. Bajki. Te monety, a raczej współczesne repliki, to kpina z ofiar wojny.

[nowicjusz19]

w punkt - Dawid Sierakowiak

Dodano po 9 minutach 20 sekundach:
kolejny aspekt:Dlaczego ceny monet Getta nie osiągają astronomicznych cen? Brakuje kupców z Izraela?
MS;a można kupić 1400 zł taniocha, a jednak zagraniczni kupcy się nie kwapią

[mmz]

https://www.katalogmonet.pl/Newsy-numiz ... nzhandlung

PS. Zrzuty są
Dopelnienie kolekcji, to Wisior Rumkowskiego
https://jewish.pl/pl/2017/10/23/wisior- ... na-aukcje/

Rumkowski3.jpg (21.11 KiB) Przejrzano 3957 razy

Rumkowski2.jpg (32.7 KiB) Przejrzano 3957 razy

[nowicjusz19]

to jak IIRP pisana na nowo.... innym charakterem pisma, jak niektóre notatki
ps. ktoś przeczesywał ruiny Ludzieee to już mogli jakieś lepsze story ulepić

[mmz]

To jest początek historii
http://monetkowebajania.blogspot.com/20 ... a.html?m=1

4783087267_1.jpg (15.09 KiB) Przejrzano 3951 razy

4783087267.jpg (17.5 KiB) Przejrzano 3951 razy

A dla koneserów

[mmz]

Moneta z Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau

https://artsandculture.google.com/asset ... 2br9S_9oSQ
https://artsandculture.google.com/exhib ... XIKw?hl=pl
Może podrzutka? To tylko 10 marek aluminium, ale zawsze coś.
I takie tam z TPZN o tloku 10 marek 1943 i odcisku gipsowym
http://forum.tpzn.pl/index.php?topic=2674.0

417_21_08_10_8_03_51.jpeg (41.35 KiB) Przejrzano 3861 razy